Το δημόσιο σχολείο είναι ένα δημόσιο αγαθό, που πλέον όλοι θεωρούμε αυτονόητο. Σχολείο πρέπει να υπάρχει, όπου υπάρχουν παιδιά, και στα ορεινά και στα νησιά μας και στην άγονη γραμμή. Δεν πιστεύω ότι διαφωνεί κανείς σε αυτό. Για να υπάρχουν εκεί σχολεία πρέπει να υπάρχουν όμως και εκπαιδευτικοί. Και οι εκπαιδευτικοί αυτοί θα μετακινηθούν προφανώς από αλλού. Τεράστιο ήταν φέτος το πρόβλημα του υπουργείου Παιδείας να βρει καθηγητές για τα σχολεία των παραμεθόριων περιοχών.
Κανείς δεν δεχόταν να πάει. Το ίδιο πρόβλημα εμφανίστηκε, ωστόσο, και σε άλλα σχολεία. Για πάρα πολλούς λόγους, που δεν είναι δυνατό να εξηγήσω εδώ, η εκπαίδευση δεν φαίνεται να είναι πλέον ελκυστική για πολλούς. Ο κυριότερος, ωστόσο, λόγος παραμένει ότι πλέον ο διορισμός σημαίνει και πολυετή, αν όχι διά παντός, μετακόμιση σε άλλη περιοχή της χώρας, με ό,τι αυτό συνεπάγεται. Είναι, λοιπόν, φυσικό ότι όποιος μπορεί να κάνει κάτι άλλο -και δεν είναι λίγοι- θα επιλέξει κάτι καλύτερο, που θα τον κρατήσει στο σπίτι του, στην οικογένειά του και πιθανόν θα έχει και καλύτερες απολαβές.
Ωστόσο, αυτό που απασχολεί τα υπουργεία Παιδείας στις περισσότερες χώρες είναι πώς θα προσελκύσουν τους καλύτερους, όπως λένε, στο επάγγελμα-λειτούργημα αυτό. Ο ένας τρόπος που προτείνεται είναι η αυστηρή επιλογή κατά την πρόσληψη και αυτό επιτυγχάνεται μόνο με διαγωνισμό. Το υπουργείο Παιδείας μας αυτό το κατάργησε, ενώ τα κοινωνικά κριτήρια που μοριοδοτούνται και αυτά κατά την πρόσληψη δεν μπορούν να αποτελούν λόγο επαγγελματικής επάρκειας. Για να προσελκύσεις τους καλύτερους όμως, εκτός από μια αυστηρή επιλογή, πρέπει να υπάρχει και κάποιο ισχυρό κίνητρο, ώστε αυτός ο καλύτερος να προτιμήσει το δημόσιο σχολείο και όχι έναν άλλον χώρο με μεγαλύτερο status και καλύτερες αμοιβές.
Αυτό το κίνητρο στο σχολείο μας λείπει. Οι αμοιβές των εκπαιδευτικών είναι από τις χαμηλότερες στην Ευρώπη, το δε status δεν υπάρχει καν. Όλοι βρίζουν το δημόσιο σχολείο με ιδιαίτερη ευκολία. Η έλλειψη αξιολόγησης επίσης είναι ακόμη ένα αντικίνητρο μέσα στο σχολείο για να βελτιωθεί ο εκπαιδευτικός αλλά και για να αυξήσει το κύρος του. Αυτό τα συνδικάτα δεν φαίνεται να τα ενδιαφέρει και πολεμάνε την αξιολόγηση λυσσασμένα.
Όλα αυτά σε συνδυασμό με τον Έλληνα ξερόλα, που έχει άποψη για το πόσο καλά ή άσχημα κάνουν τη δουλειά τους οι εκπαιδευτικοί, συντελούν στην απαξίωση της δημόσιας εκπαίδευσης. Στη χώρα μας έχουμε αναγάγει τον διαγωνισμό PISA σε θέσφατο. Είμαστε η μόνη χώρα που ασχολείται τόσο πολύ με έναν αμφισβητούμενο επιστημονικά διαγωνισμό.
Είμαστε η μόνη χώρα όπου πολιτικοί μιλάνε απαξιωτικά για τον εκπαιδευτικό, χωρίς να σκέφτονται τις συνέπειες που έχει κάτι τέτοιο στην κοινωνία και στους μαθητές. Οποιος θέλει τον καλύτερο εκπαιδευτικό φροντίζει και να τον σέβεται. Γιατί κανείς καλός εκπαιδευτικός δεν θα πάει να εργαστεί εξόριστος, υποαμειβόμενος, χωρίς κίνητρο βελτίωσης, με όλη την κοινωνία απέναντι να τον βρίζει.
Φυσικά και υπάρχουν προβλήματα και κανείς δεν είναι τέλειος, αλλά η απαξίωση του δημόσιου σχολείου δεν πρόκειται να τα λύσει.
Άρθρο στη Δημοκρατία στις 10-1-2020