Ενας άλλος τομέας που νοσεί σοβαρά στην Ελλάδα είναι η επαγγελματική εκπαίδευση. Αυτή παρέχεται στα Επαγγελματικά Λύκεια (ΕΠΑΛ), στους τομείς υγείας, πληροφορικής, μηχανολογίας, διοίκησης, οικονομίας, τροφίμων. Οι γνώσεις που παρέχονται είναι εξειδικευμένες, αφορούν πρακτικά θέματα που σχετίζονται με συγκεκριμένο επάγγελμα και δεν παρέχονται από τα Γενικά Λύκεια.
Σε ένα κρεσέντο λαϊκισμού και καταστροφικής διάθεσης ο ΣΥΡΙΖΑ επέτρεψε στους απόφοιτους τους να εισάγονται
στα Πανεπιστήμια, αντί μόνο των ΤΕΙ που συνέβαινε μέχρι πρόσφατα. Και μάλιστα
διαγωνιζόμενοι σε διαφορετικά θέματα με αυτά στα οποία διαγωνίζονταν οι
απόφοιτοι των Γενικών Λυκείων. Η μεταρρύθμιση αυτή δεν είχε στόχο την
αναβάθμιση της παρεχόμενης παιδείας στα ΕΠΑΛ, αλλά την αύξηση των μαθητών τους,
ώστε να αυξηθούν οι ώρες, άρα και οι προσλήψεις χιλιάδων εκπαιδευτικών ειδικοτήτων
επαγγελματικής εκπαίδευσης. Τα προγράμματα σπουδών, οι υποδομές που πρέπει να
έχει μία τέτοια μονάδα δεν ενδιέφεραν κανένα, γι’αυτό και δεν βελτιώθηκαν. Το
μόνο που ενδιέφερε ήταν να «πουλήσουν» εισαγωγή στα Πανεπιστήμια με έναν πιο
εύκολο τρόπο.
Το αποτέλεσμα ήταν να αποψιλωθούν τα Γενικά Λύκεια από
μαθητές που επέλεξαν να πάνε σε ΕΠΑΛ για να περνάνε πιο εύκολα τις τάξεις, να
έχουν καλύτερους βαθμούς και να
κοπιάσουν λιγότερο για να πετύχουν μία σχολή που επιθυμούν. Αυτό αλλοίωσε τον
χαρακτήρα αυτού του τύπου σχολείου, καθώς τα παιδιά αυτά συνήθως δεν είχαν κανένα
ενδιαφέρον για την προσφερόμενη επαγγελματική εκπαίδευση.
Στα σχολεία αυτά κατά κύριο λόγο πηγαίνουν διαχρονικά πιο
αδύναμοι μαθητές, οι οποίοι συνήθως ενδιαφέρονται να μάθουν κάποιο επάγγελμα
και να μπουν γρήγορα στην αγορά εργασίας. Πολλά παιδιά είναι αξιοθαύμαστα,
δουλεύουν συγχρόνως με το σχολείο ή καταφέρνουν να έχουν μετά την αποφοίτηση
του μία εξαιρετική επαγγελματική πορεία. Στις περιπτώσεις αυτές ο τύπος αυτός
σχολείου έχει επιτελέσει τον στόχο του. Μέσα όμως σε αυτές τις περιπτώσεις υπάρχουν
επίσης αρκετές περιπτώσεις παιδιών που πάνε εκεί για να περνάει η ώρα, ίσα ίσα
να πάρουν εύκολα το απολυτήριο, παιδιά που δεν γνωρίζουν καν ανάγνωση, πόσω
μάλλον να γράφουν, με ό,τι αυτό συνεπάγεται για το επίπεδο σπουδών.
Πού θέλω να καταλήξω; Με τον τρόπο που έχει
αντιμετωπιστεί από την Πολιτεία και έχει προβληθεί το επαγγελματικό Λύκειο αντί
να έχει την εικόνα σχολείου, όπου μαθαίνεις ένα επάγγελμα, έχει την εικόνα
σχολείου, όπου θα πάει ο «κακός» ή ο «τεμπέλης» μαθητής για να περάσει ο καιρός
και να πάρει ένα χαρτί να τελειώνει. Τα περισσότερα ΕΠΑΛ που γνωρίζω στεγάζονται
σε κάτι άθλια κτίρια, έχουν υποτυπώδεις υποδομές σε εργαστήρια, κάτι που είναι
ανεπίτρεπτο για τεχνική εκπαίδευση και γενικώς είναι παραμελημένα, αφού δεν
διατίθενται τα απαραίτητα κονδύλια για να προσφέρουν τεχνική-επαγγελματική
εκπαίδευση ενός επιπέδου. Πλέον ζουν και μία σύγχιση ως προς τον σκοπό τους, αν
τελικά είναι τεχνικός ή επιστημονικός. Η ανάμιξη παιδιών με σαφή επαγγελματικό
προσανατολισμό με παιδιά με ασαφή επαγγελματικό ορίζοντα δεν βοηθάει την ήδη
προβληματική κατάσταση των σχολείων αυτών.
Οι μαθητές φεύγουν από το Γενικό Λύκειο για το ΕΠΑΛ
θεωρώντας ότι αυτό είναι προς το συμφέρον τους και θα τους ευνοήσει για την
εισαγωγή τους στο πανεπιστήμιο. Δεν κατανοούν ωστόσο ότι τα επαγγελματικά
Λύκεια σε προετοιμάζουν για ένα επάγγελμα και όχι για μία επιστήμη. Ως εκ
τούτου σε περίπτωση που περάσουν σε κάποια σχολή τα εφόδια που θα έχουν θα
είναι πολύ λιγότερα σε σύγκριση με των συνομιλήκων τους που φοίτησαν σε Γενικό
Λύκειο. Και τα εφόδια θα είναι λιγότερα, όχι γιατί θα φταίνε οι καθηγητές και
το σχολείο, αλλά γιατί η ύλη και το πρόγραμμα σπουδών δίνει έμφαση στην
επαγγελματική κατάρτιση και όχι την επιστημονική θεωρία και πολύ σωστά πράττει,
αφού αυτός είναι ο ρόλος του. Κοινώς θέλεις πρακτικές γνώσεις για μία τέχνη ή
κάποιο επάγγελμα μόλις αποφοιτήσεις; Το ΕΠΑΛ είναι το μόνο σχολείο που θα σου δώσει
τα εφόδια για αυτό. Θέλεις όμως να γίνεις φυσικός, φιλόλογος ή βιολόγος; Αυτό
είναι επιστήμη και θέλει ένα θεωρητικό υπόβαθρο που μόνο το Γενικό Λύκειο θα
σου δώσει.
Με την γενικότερη εκπαιδευτική μεταρρύθμιση του ΣΥΡΙΖΑ, η
οποία δεν έλυσε κανένα πρόβλημα, παρά μόνο δημιούργησε, τα ΕΠΑΛ με τα Γενικά
Λύκεια και τα ΤΕΙ με τα Πανεπιστήμια έγιναν ένα και είναι σαν να κάνουν το ίδιο
πράγμα, ενώ οι διαφορές τους είναι σαφέστατες. Το αποτέλεσμα ήταν να μπερδέψουν
περισσότερο τον ήδη μπερδεμένο μαθητή, να υποβαθμίσουν τα Γενικά Λύκεια με την
συρρίκνωση του μαθητικού τους δυναμικού και να δώσουν την λανθασμένη εντύπωση
στους απόφοιτους ΕΠΑΛ που απέβλεπαν μόνο σε πανεπιστημιακές σχολές και όχι σε
επαγγελματική εκπαίδευση ότι έχουν τα εφόδια για αυτές, ενώ δεν τα έχουν.
Η αλήθεια είναι ότι η επαγγελματική εκπαίδευση δεν
αντιμετωπίστηκε ποτέ με την δέουσα προσοχή. Σε μία εποχή που η ανεργία χτυπάει
ανελέητα πολλούς επιστημονικούς κλάδους, ειδικά όσους έχουν ασαφή πτυχία, καλό
θα ήταν να υπάρξει ένας σοβαρός σχεδιασμός και μία γερή χρηματοδότηση για τον
τύπο αυτών των σχολείων, ώστε να επιτελέσουν επιτυχώς το έργο τους και τον
σκοπό τους και να πάψουν οι μαθητές να είναι θύματα μεταρρυθμίσεων εκ του
προχείρου.
Άρθρο στη Δημοκρατία στις 20-09-2019