Ο Μίκης συναντήθηκε με τους μεγαλύτερους Έλληνες της εποχής του, πήρε τα αριστουργήματα τους, τα έντυσε με μουσική και τα χάρισε απλόχερα σε όλον τον κόσμο.
Πήρε τον Ελύτη και την ποίηση του και την
έκανε τραγούδι για τον λαό.
Πήρε τον Καζαντζάκη και τον πήγε στα πέρατα
της οικουμένης με τον Ζορμπά.
Έβγαλε το μπουζούκι από τα καταγώγια και το
έβαλε σε ορχήστρα.
Ήξερε να παίρνει τον λαό και να τον
ανεβάζει σε βάθρο μέχρι το τέλος της ζωής του.
Ο Μίκης αποτύπωσε την μεταπολεμική Ελλάδα
σε νότες. Τραγούδησε τον Έλληνα της ξενιτιάς σε στίχους Τάσου Λειβαδίτη στο
τραγούδι του «Της ξενιτιάς»: «Φεγγάρι
μάγια μου 'κανες και περπατώ στα ξένα/είναι το σπίτι ορφανό/αβάσταχτο το
δειλινό/και τα βουνά κλαμένα/Στείλε ουρανέ μου ένα πουλί/να πάει στη μάνα
υπομονή».
Τραγούδησε την φτωχολογιά στην ταινία του
Αλεξανδράκη «Συνοικία το όνειρο» και όχι μόνο: «Μικρά κι ανήλιαγα στενά και σπίτια χαμηλά μου/βρέχει στην
φτωχογειτονιά/βρέχει και στην καρδιά μου». Τραγούδησε τα πρόσωπα του έρωτα
με την «Μαργαρίτα η Μαργαρώ» και την
«Νύχτα Μαγικιά».
Χάρη σε αυτόν οι Έλληνες τραγουδήσαμε
ποίηση για πολλά χρόνια. Και όσο κι αν φαίνεται ασήμαντο, πιστεύω πως αυτό κάτι
μας άφησε. Κάποια ιδανικά, εικόνες μίας
Ελλάδας φτωχής, ταλαίπωρης, αλλά με αξίες και με όνειρα. Μας άφησε τις
όμορφες λέξεις των ποιητών, τα ευγενή αισθήματα που γεννούσαν τα τραγούδια του.
Μία μουσική και το συρτάκι του Ζορμπά ακόμη
φέρνουν κόσμο στην Ελλάδα.
Δυστυχώς πάψαμε πια να τραγουδάμε ποιητές.
Δυστυχώς μας τελείωσαν και οι συνθέτες. Δεν
πουλάει πια ίσως αυτή η μουσική.
Δεν πουλάνε πια αυτοί οι στίχοι.
Ποιος θα τραγουδήσει σήμερα τον στίχο του
Ελύτη με ένα σωρό άγνωστες λέξεις "της αγάπης αίματα με πορφύρωσαν και
χαρές ανείδωτες με σκιάσανε", όταν τα νέα άσματα είναι πολύ πιο κατανοητά
και εύπεπτα; Όταν η νέα εποχή δεν αναζητά ρομαντισμό, αλλά τον κυνισμό και την
χυδαιότητα της τραπ; Ποιος θα αναζητήσει την ελληνικότητα του Μίκη, όταν η
νεολαία εθίζεται σε αμανέδες κακόφωνων βάρδων ενίοτε με συνοδεία ναργιλέ;
Με τον θάνατο του Μίκη τελειώνει μία εποχή.
Όποιες κι αν ήταν οι πολιτικές θέσεις του, αυτές δεν επισκίασαν το έργο του, το
μεγαλείο του και την ελληνικότητα του.
Μας αφήνει μία τεράστια κληρονομιά που
ελπίζω να είμαστε άξιοι να την φυλάξουμε τουλάχιστον με σεβασμό. Να την
συνεχίσουμε δεν ξέρω.
Ίσως γιατί πιστεύω ότι μερικοί άνθρωποι
είναι αναντικατάστατοι.
Έφυγε ένας μεγάλος Έλληνας.
Άρθρο στη Δημοκρατία στις 3/9/2021